I CERTAMEN. FINALISTA EN LENGUA ARAGONESA: CHERARDO CALLEJÓN MÍNGUEZ
Cherardo Callejón Mínguez estió finalista con o relato A GAITA MENDIETA:
Tiempo
habe viviba en un lugarón de Uesca, Yesero, un hombre ya entrau en anyos clamau
Maximo, pero a qui totz deciban “Zancuecho”, y de qui diz no aconseguiba
construyir ni una sola gaita de boto que estase bien afinada y que sonase bien.
Yesero
ye situau en a Comarca de l’Alto Galligo, en a Val de Gavín, sobre o Barranco
de Sía y entre a Sierra Tendennera y o Mont Erata. Un lugar plen de chamineras
y espantabruixas.
Zancuecho
yera una miqueta sordo. Le feba goi de treballar a fusta, a monico, pues no
teneba mica prisa per cosa.
Viviba
en una bodega en o cabo lugar. Allí feba o suyo propio vin, y tanto se le’n
daba de día que de nueitz, que se foteba limpios tragos.
Os
domingos de meyodías, quan a chent yera en misa, Zancuecho entraba en a ilesia
con un pozal d’augua en cada man y empecipiaba a mosmostiar no sé qué parolas y
a churar, cagando-se en tot, prou pifolo. Tamién gosaba fer sonar a campana. O
mosén continaba con a misa como si cosa, y a la chent gran igual le teneba tamién,
pero os críos yeran enarcaus mirando-se-lo, sin sangre en a pocha y fendo
uellos de caparra de veyer ixas scenas que tanto les chocaban.
Toda
a chent se’n rediba d’ell, y mesmo os cochos fuyiban igual como Lupercio lo
bandolero quan le sentiban tanyer ixe instrumento d’o diaple clamau gaita.
No
teneba familia, y os suyos recursos economicos yeran radius.
No
saliba d’a bodega soque a per augua t’a fuent y poco mas, y nomás se
socializaba con bell nino a qui daba bella perreta y cascagüetz.
Una
nueit, adormiu en a suya mesa de treballo, Zancuecho sonió que una gaita suya
teneba propiedatz machicas.
Quan
se dispertó a l’atro’l día, pensó que heba estau una soniadera mas d’as suyas,
pero no. Le’n faltaba una. A gaita
Mendieta (a todas les meteba nombre), no i yera. ¡Quiénta tristura! Zancuecho
se pensaba que le’n heban furtau, pero a pocas de salir de casa a escar-la, se
la trobó astí, tirada en o suelo, con o vestiu de religadas que tanto le cuacaba.
Yera
una gaita especial, pus yera a primera que heba feito, y le teneba muito
carinyo.
No
podeba nian imachinar-se o poder que teneba ixa gaita.
S’acochó,
la pilló como podió y pensó en una canción…
-
As corridas de pollos d’Albalate, se
dició a sí mesmo, mientres feba sonar a primer parte.
O
can suyo, en sentir-lo, empecipió a tremolar y a escanyutar como si no bi hese
un manyana.
-
¡Me cago en o can! No será pa tanto,
pensó Zancuecho.
A
fiesta chicota de Yesero se fa o vinte de chinero, en honor a Sant Sabastián. A
vispra d’iste día, de nueitz, se fa una foguera en a Plaza de Fenero arredol
d’a quala i son os vecins d’o lugar.
A
Zancuecho le feba a saber qué goi o fuego, pero no quereba ir-ie porque se’n
arreguirían d’ell.
A
ixo d’as nueu d’a nueit pilló a gaita y se’n fue de casa con o gambeto, a boina
y o tapabocas, acompanyau d’o suyo can, chino-chano, dica o Barranco de Lo
Infierno, bien luent d’o lugar. Yera un puesto muit tranquilo, rodiau de
naturaleza, y como as chents iban a estar enchugardidas con a foguera d’as
Fiestas, asinas lo deixarían en paz.
Zancuecho
se posó en un cantal, se fació un traguet de vin d’a bota, y pilló a gaita.
Unatra vegada la fació sonar, sin imachinar-se quí yera dezaga d’ell. Yera
Maut, a pior bruixa d’o bosque. Yera muit conoixida perque diz que feba con os
suyos maldaus que as personas, en cuentas de charrar, escanyutasen igual como
os cans.
En
veyer-la, o cocho fuyió, d’o espanto que pilló.
-
¿Quí yes? preguntó Zancuecho,
tremolando.
-
Soi Maut, dició a bruixa. Sé cómo te
sientes. No puetz deixar que os tuyos vecins se te’n ridan, ni que te tracten
asinas.
Zanchuecho
baixó o tozuelo, triste.
-
Fa anyos que no charro con ells y soi
bien asinas. Ya me i he feito.
-
Ya… pero te cuacaría de tener bell amigo
mas, amás d’o tuyo can Franc.
-
Sí, bueno…
-
Pues ya sé lo que imos a fer.
De
rapiconté, Zancuecho pilló os cataticos y os trastes y marchó t’o lugar.
Astí
yeran todas arredol d’a foguera. Dende l’alcalde, dica o caganiedos de casa
Marco. No i faltaba soque ell.
En
que lo veyioron, empecipioron a fer-se-le a mofla y a tapar-se os oyius, pues
veyioron que portaba a gaita. Zancuecho, calmudo, encomenzó a chuflar y, en
fer-lo, os espantabruixas d’a chamineras esclatoron, y d’entre as flamas d’a foguera
se deixó veyer a silueta de Maut.
As
chents d’o lugar escomencipioron a escanyutar, y no podeban parar dica que no
deixase de tanyer Zancuecho a gaita.
Los
tenió asinas firme rato, empirmando una canción con atra, a l’arreu, dica que
se cansó.
Se
fació silencio en toda a plaza, con o solo soniu d’as purnas en o fuego.
Se
lo miroron, y ell, bien tranquilet, marchó ta casa suya.
Dende
alavez cambió, y muito, a situación suya en o lugar quanto a os vecins.
Zancuecho miraba de socializar-se mas, y a chent gosaba estar mas amable con
ell.
Y
asinas fue como prencipioron a tener-le una mica de respecto en o lugar.
Pero
un día se lo troboron afogau en o río. No se sabe o motivo, pero de seguro se i
hese caito indo zorro como un canasto.
Diz
que, dende alavez, todas as vispras de Sant Sabastián se’n fan acordanza de
Zancuecho en a foguera, y que se siente per as carreras d’o lugar o soniu d’a
gaita Mendieta.
Y
contico contau, per a chaminera s’ha escapau.
Comentarios
Publicar un comentario